Γαλλία: Πολιτική πτώση και οικονομική κρίση

Η Ρίζα της Πολιτικής Αστάθειας

Η πρόσφατη πτώση της κυβέρνησης στην Γαλλία, εν μέσω πολιτικής διαμάχης και κοινωνικής δυσαρέσκειας, δεν είναι απλώς μια μεμονωμένη πολιτική κρίση. Είναι η κορυφή του παγόβουνου ενός συστήματος δημόσιων οικονομικών που λειτουργεί εδώ και δεκαετίες με ελλείμματα, αυξανόμενο χρέος, και διογκωμένες δαπάνες.

Η Γαλλία, μια χώρα που παραδοσιακά αναδεικνύεται ως πρότυπο ισχυρού κράτους, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με τις συνέπειες αυτής της φιλοσοφίας. Η κυβέρνηση Μακρόν, που έχει επενδύσει πολιτικό κεφάλαιο σε μεταρρυθμίσεις, παλεύει να διαχειριστεί ένα σύστημα που φαίνεται να καταρρέει από μέσα. Τι πραγματικά συνέβη;

Πολιτική Αστάθεια: Πώς Φτάσαμε Εδώ;

Η Γαλλική κυβέρνηση υπό τον Εμανουέλ Μακρόν βρέθηκε σε σοβαρή κρίση, καθώς προσπάθησε να επιβάλει μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα και σε άλλες πτυχές της δημόσιας διοίκησης. Οι προτάσεις αυτές, αν και απαραίτητες για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, προκάλεσαν μαζικές διαμαρτυρίες και απεργίες.

Το αποτέλεσμα: Η πτώση της κυβέρνησης προέκυψε από μια διαρκή αδυναμία να εξισορροπήσει τις απαιτήσεις των πολιτών με τις σκληρές οικονομικές πραγματικότητες. Το πολιτικό κλίμα της Γαλλίας παραμένει τεταμένο, καθώς οι πολίτες απαιτούν παροχές που το κράτος δεν μπορεί πλέον να χρηματοδοτήσει χωρίς νέους φόρους ή δανεισμό.

Όπως είχε πει ο Frédéric Bastiat, ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους φιλελεύθερους στοχαστές:

“Το κράτος είναι η μεγάλη φαντασίωση όπου όλοι προσπαθούν να ζήσουν εις βάρος όλων των άλλων.”

Η σημερινή κρίση στη Γαλλία είναι ένα ζωντανό παράδειγμα αυτής της φαντασίωσης.

Η Οικονομική Ρίζα της Κρίσης

Για να κατανοήσουμε την πολιτική αναταραχή, πρέπει πρώτα να δούμε τη βαθιά οικονομική δυσλειτουργία που μαστίζει τη Γαλλική οικονομία.

1. Το Δημοσιονομικό Έλλειμμα: Ένας Χρόνιος Εχθρός

Το δημοσιονομικό έλλειμμα συμβαίνει όταν μια κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει. Στη Γαλλία, αυτό δεν είναι προσωρινό φαινόμενο· είναι μια χρόνια κατάσταση που διαρκεί δεκαετίες. Το γράφημα δείχνει πώς το δημοσιονομικό έλλειμμα ξεπερνά συστηματικά το 3% του ΑΕΠ, το οποίο θεωρείται βιώσιμο όριο στην ΕΕ.

Τι σημαίνει για τους πολίτες: Όσο το έλλειμμα παραμένει υψηλό, η Γαλλική κυβέρνηση αναγκάζεται να δανείζεται. Αυτό μεταφράζεται σε μεγαλύτερο δημόσιο χρέος, που τελικά οι πολίτες θα πρέπει να πληρώσουν μέσω αυξημένων φόρων ή μειωμένων παροχών.

Όπως έλεγε ο Bastiat:

“Η καλή οικονομία βλέπει το άμεσο και το έμμεσο αποτέλεσμα.”

Στη Γαλλία, τα έμμεσα αποτελέσματα των ελλειμμάτων γίνονται πλέον εμφανή.

Διάγραμμα ελλέιματος ως προς Αεπ — Το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι η διαφορά μεταξύ των εσόδων και των δαπανών της κυβέρνησης, σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Το **Government Budget to GDP Ratio** μετρά αυτή τη σχέση, δείχνοντας πόσο καλά ή πόσο άσχημα ισορροπεί η Γαλλική κυβέρνηση τα έσοδα (π.χ., φόροι και τέλη) με τις δαπάνες της (π.χ., αγορές αγαθών και υπηρεσιών ή κοινωνικές παροχές).
**Τι σημαίνει ένα έλλειμμα;** Όταν οι δαπάνες μιας κυβέρνησης είναι περισσότερες από τα έσοδά της, δημιουργείται δημοσιονομικό έλλειμμα. Αυτό αναγκάζει την κυβέρνηση να δανειστεί για να καλύψει τη διαφορά.
**Το αντίθετο:** Αν η κυβέρνηση εισπράττει περισσότερα από όσα δαπανά, έχουμε δημοσιονομικό πλεόνασμα.
Στη Γαλλία, όπως δείχνουν τα δεδομένα, τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι διαρκή, με το ποσοστό να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ για πολλές δεκαετίες.

2. Δημόσιο Χρέος: Το Βουνό που Μεγαλώνει

Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει ξεπεράσει το 110% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι η Γαλλική οικονομία χρωστά περισσότερα από όσα παράγει σε έναν χρόνο.

Γιατί έχει σημασία: Όταν το χρέος είναι τόσο υψηλό, οι πόροι της κυβέρνησης κατευθύνονται στην αποπληρωμή τόκων αντί για επενδύσεις σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία.

Ο Ludwig von Mises εξήγησε:

“Το κράτος δεν μπορεί να δώσει τίποτα που πρώτα δεν έχει πάρει από κάποιον άλλον.”

Η Γαλλία ζει με δανεικά, και το βάρος μεταφέρεται στις επόμενες γενιές.

Διάγραμμα χρέους προς ΑΕΠ — Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες για την αξιολόγηση της οικονομικής υγείας μιας χώρας. Αυτός ο δείκτης δείχνει τη σχέση μεταξύ του συνολικού χρέους που έχει συσσωρεύσει μια κυβέρνηση και της συνολικής παραγωγής της οικονομίας (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν – ΑΕΠ).
**Γιατί έχει σημασία:** Οι επενδυτές χρησιμοποιούν αυτόν τον δείκτη για να εκτιμήσουν την ικανότητα μιας χώρας να εξοφλήσει το χρέος της στο μέλλον. Όσο υψηλότερο είναι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, τόσο πιο πιθανό είναι οι επενδυτές να θεωρήσουν τη χώρα οικονομικά επικίνδυνη.
**Πώς επηρεάζει το κόστος δανεισμού:** Όταν οι επενδυτές θεωρούν ότι μια χώρα μπορεί να έχει δυσκολίες στην αποπληρωμή του χρέους της, αυξάνουν τα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού για τη χώρα γίνεται υψηλότερο, επιδεινώνοντας περαιτέρω την οικονομική της κατάσταση.

3. Δημόσιες Δαπάνες: Η Βάση της Κρίσης

Η Γαλλία είναι μια από τις χώρες με τις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες παγκοσμίως, που ξεπερνούν το 55% του ΑΕΠ. Αυτές περιλαμβάνουν συντάξεις, επιδόματα ανεργίας, υγειονομική περίθαλψη, και άλλα κοινωνικά προγράμματα.

Το πρόβλημα: Αυτά τα προγράμματα είναι ακριβά, και ενώ προσφέρουν σημαντικά οφέλη, η χρηματοδότησή τους βασίζεται σε φόρους και δανεισμό.

Ο Milton Friedman είχε πει:

“Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα.”

Διάγραμμα δαπανών πρός ΑΕΠ — Οι δημόσιες δαπάνες στη Γαλλία αντιστοιχούν σε τεράστιο ποσοστό του ΑΕΠ, καταγράφοντας το 2023 το εντυπωσιακό ποσοστό του **57,0%**. Σύμφωνα με τα δεδομένα της EUROSTAT, αυτός ο δείκτης έχει κατά μέσο όρο διαμορφωθεί στο **53,98%** από το 1978 έως το 2023, φτάνοντας σε υψηλά επίπεδα **61,7% το 2020** κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το χαμηλότερο ποσοστό καταγράφηκε το 1978, στο **45,2% του ΑΕΠ**.
**Τι σημαίνει αυτό;** Το ποσοστό των δημόσιων δαπανών ως προς το ΑΕΠ δείχνει το μέγεθος της κυβερνητικής παρέμβασης στην οικονομία. Όταν οι δαπάνες υπερβαίνουν το ήμισυ της συνολικής οικονομικής παραγωγής, όπως στη Γαλλία, το κράτος γίνεται ο μεγαλύτερος οικονομικός παίκτης.

Στη Γαλλία, το κόστος αυτών των προγραμμάτων γίνεται ολοένα και πιο εμφανές.

4. Επενδύσεις: Η Μηχανή της Ανάπτυξης

Οι επενδύσεις είναι το κλειδί για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, η Γαλλία αντιμετωπίζει δυσκολίες στην προσέλκυση επενδυτών λόγω της γραφειοκρατίας και των υψηλών φόρων. Ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Πάγιου Κεφαλαίου (Gross Fixed Capital Formation – GFCF) μετρά τις επενδύσεις σε υποδομές, μηχανήματα, τεχνολογία και άλλα πάγια περιουσιακά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη. Είναι ένας κρίσιμος δείκτης, καθώς δείχνει πόσο επενδύει μια χώρα για να ενισχύσει την παραγωγική της ικανότητα στο μέλλον.

Η είναι σαν τις “ρίζες” της οικονομίας. Όταν μια χώρα επενδύει σε υποδομές και μηχανήματα, δημιουργεί τις βάσεις για μελλοντική ανάπτυξη. Στη Γαλλία, η μείωση της GFCF το 2024 δείχνει μια παύση στην επενδυτική δυναμική, κάτι που μπορεί να επιδεινώσει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας.

Παράδειγμα: Φανταστείτε έναν αγρότη που αγοράζει νέο εξοπλισμό για το χωράφι του. Αυτό θα αυξήσει την παραγωγικότητά του τα επόμενα χρόνια. Αν ο αγρότης σταματήσει να επενδύει, η παραγωγή του θα μειωθεί στο μέλλον. Το ίδιο ισχύει και για μια χώρα.

Τι δείχνουν τα δεδομένα: Το γράφημα του σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου δείχνει πώς οι επενδύσεις είναι ευάλωτες σε κρίσεις, όπως η πανδημία.

Ο Jean-Baptiste Say είχε πει:

“Η προσφορά δημιουργεί τη ζήτηση.”

Η Γαλλία πρέπει να μειώσει τα εμπόδια για τους επενδυτές, αν θέλει να αναζωογονήσει την οικονομία της.

5. Καταναλωτική Εμπιστοσύνη: Η Φωνή των Πολιτών

Η καταναλωτική εμπιστοσύνη μετρά πόσο αισιόδοξοι είναι οι πολίτες για την οικονομία. Όταν η εμπιστοσύνη είναι χαμηλή, η κατανάλωση μειώνεται, και αυτό πλήττει την οικονομία.Η Καταναλωτική Εμπιστοσύνη είναι ένας σημαντικός δείκτης που δείχνει τη διάθεση των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας και την προσωπική τους οικονομική ευημερία. Στη Γαλλία, ο δείκτης αυτός βασίζεται σε έρευνα περίπου 2.000 νοικοκυριών. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήσεις για:

Την οικονομική κατάσταση της Γαλλίας: Παρελθοντική και μελλοντική.
Την προσωπική οικονομική κατάσταση: Πώς τα πήγαν και πώς πιστεύουν ότι θα τα πάνε οικονομικά.
Την ανεργία: Προσδοκίες για την αγορά εργασίας.
Την πρόθεση για μεγάλες αγορές: Π.χ., αγορά αυτοκινήτου ή κατοικίας.
Την ικανότητα αποταμίευσης: Σήμερα και στο μέλλον.

Πώς Υπολογίζεται ο Δείκτης;

Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης στη Γαλλία υπολογίζεται με τη μέθοδο ανάλυσης παραγόντων (factor analysis technique). Αυτό σημαίνει ότι ο δείκτης δημιουργείται από τη συνδυασμένη αξιολόγηση πολλών απαντήσεων των νοικοκυριών, ώστε να παρέχει μια συνολική εικόνα της εμπιστοσύνης των καταναλωτών.

Σημασία των τιμών:
- Τιμή πάνω από 110: Υψηλή αισιοδοξία.
- Τιμή κάτω από 90: Υψηλή απαισιοδοξία.
- Τιμή 100: Ουδέτερη στάση.

Ο δείκτης συγκρίνεται με ιστορικές τιμές από την περίοδο 1987-2011, ώστε να δώσει μια αίσθηση του πώς αισθάνονται οι Γάλλοι σήμερα σε σχέση με το παρελθόν.

Πού βρίσκεται η Γαλλία: Η εμπιστοσύνη στη Γαλλική οικονομία είναι χαμηλή, λόγω της πολιτικής αστάθειας και των αυξημένων φόρων.

Ο Friedrich Hayek είχε πει:

“Η ελευθερία εξαρτάται από την οικονομική ευημερία και την εμπιστοσύνη στις αγορές.”

Η Γαλλία πρέπει να δείξει στους πολίτες ότι μπορεί να διαχειριστεί την κρίση αποτελεσματικά.

Καταναλωτική εμπιστοσύνη — *Η πτώση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης στη Γαλλία αντικατοπτρίζει την ανησυχία των πολιτών για:*

**Την προσωπική τους οικονομική κατάσταση:** Οι αυξανόμενοι φόροι και οι στασιμότητες στις αυξήσεις μισθών μειώνουν την αισιοδοξία.

**Την ανεργία:** Η Γαλλία παραμένει αντιμέτωπη με υψηλά ποσοστά
*ανεργίας, κάτι που επηρεάζει την καταναλωτική διάθεση.*

**Την πολιτική αβεβαιότητα:** Οι κοινωνικές αναταραχές και η πτώση της κυβέρνησης Μακρόν επιδεινώνουν την έλλειψη εμπιστοσύνης.

6. Η Φορολογία στη Γαλλία: Ένα Ασταμάτητο Βαρίδι στην Ανάπτυξη

Η φορολογία στη Γαλλία έχει μακρά ιστορία επιβάρυνσης τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους εργαζομένους. Παρά τις πρόσφατες προσπάθειες για μείωση του εταιρικού φόρου, η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα ανταγωνιστικότητας λόγω του υψηλού συνολικού φορολογικού βάρους.

α.Εταιρικός Φορολογικός Συντελεστής και κοινωνικές εισφορές

Σύμφωνα με το πρώτο γράφημα, ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής της Γαλλίας μειώθηκε σταδιακά από σχεδόν 50% τη δεκαετία του 1980 σε 25% το 2021. Αν και αυτή η μείωση φέρνει τον φορολογικό συντελεστή πιο κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ, παραμένει υψηλός συγκριτικά με φορολογικούς παραδείσους, όπως η Ιρλανδία (12,5%).

Ποιο είναι το πρόβλημα; Ο υψηλός φορολογικός συντελεστής αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις από το να επενδύσουν στη Γαλλία. Αντί να δημιουργούν θέσεις εργασίας, οι επιχειρήσεις αναζητούν φιλικότερα φορολογικά περιβάλλοντα.

Παράδειγμα: Ένας επιχειρηματίας στη Γαλλία μπορεί να προτιμήσει να μεταφέρει την επιχείρησή του σε άλλη χώρα της ΕΕ για να μειώσει το φορολογικό του κόστος. Αυτό πλήττει την απασχόληση και την καινοτομία στη Γαλλία.

β.Κοινωνικές Εισφορές: Το Κρυφό Κόστος της Εργασίας

Το δεύτερο γράφημα δείχνει την εξέλιξη των κοινωνικών εισφορών στη Γαλλία, οι οποίες αποτελούν το σημαντικότερο βάρος για εργοδότες και εργαζομένους. Οι συνολικές κοινωνικές εισφορές (εργοδοτικές και εργατικές) φτάνουν το 69% το 2023, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη.

Τι σημαίνει αυτό για τους εργαζομένους;
- Ο εργοδότης πληρώνει σημαντικό επιπλέον κόστος για κάθε υπάλληλο, γεγονός που μειώνει την επιθυμία του να προσλάβει περισσότερους εργαζομένους.
- Ο εργαζόμενος λαμβάνει λιγότερα καθαρά χρήματα στο τέλος του μήνα, γεγονός που μειώνει την αγοραστική του δύναμη.

Παράδειγμα: Αν ο εργαζόμενος έχει μικτό μισθό €3.000, το πραγματικό κόστος για τον εργοδότη μπορεί να φτάνει τα €4.000 ή περισσότερα λόγω των εισφορών. Αυτό κάνει την πρόσληψη ακριβή και ενισχύει την ανεργία.

Τι Μπορεί να Κάνει η Κυβέρνηση Μακρόν;

Η Γαλλική κυβέρνηση πρέπει να λάβει τολμηρές αποφάσεις για να αποκαταστήσει την οικονομική σταθερότητα και την εμπιστοσύνη:

Περιορισμός Δαπανών: Να αναθεωρήσει προγράμματα που δεν αποδίδουν.
Σταθεροποίηση του Χρέους: Να περιορίσει τον δανεισμό και να μειώσει το χρέος.
Ενίσχυση Επενδύσεων: Να διευκολύνει το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Αποκατάσταση Εμπιστοσύνης: Να δείξει στους πολίτες ότι υπάρχει μακροπρόθεσμο σχέδιο.

Συμπέρασμα

Η κρίση στη Γαλλία δείχνει ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να ξοδεύει χωρίς όριο ή να παραμελεί τη διαχείριση του χρέους του. Η πολιτική αστάθεια είναι η φυσική συνέπεια της κακής οικονομικής διαχείρισης.

Για τη Γαλλία, αλλά και για κάθε χώρα που παλεύει με δημόσια οικονομικά προβλήματα, το μήνυμα είναι σαφές: η πραγματική σταθερότητα έρχεται μόνο όταν το κράτος περιορίζεται στον ρόλο που μπορεί να αντέξει.

Πού να Βρείτε Αυτά τα Κείμενα

Frédéric Bastiat, “Ce qu’on voit et ce qu’on ne voit pas” (1850): Μπορείτε να το βρείτε σε ελεύθερη μορφή στο Mises Institute.
Ludwig von Mises, “Bureaucracy” (1944): Διατίθεται μέσω του Mises Institute Library.
Milton Friedman, “There’s No Such Thing as a Free Lunch” (1975): Μπορείτε να αναζητήσετε το βιβλίο ή αποσπάσματα μέσω της βιβλιοθήκης του Hoover Institution.
Jean-Baptiste Say, “A Treatise on Political Economy” (1803): Διαθέσιμο στο Project Gutenberg.
Friedrich Hayek, “The Road to Serfdom” (1944): Διατίθεται μέσω του Institute of Economic Affairs.