Κόστος Συναλλαγών: Πώς δημιουργήθηκε η επιχείρηση

Εισαγωγή

Η αγορά είναι το περιβάλλον στο οποίο χτίστηκε η σύγχρονη οικονομία, αλλά η επιχείρησή δεν είναι απλώς ένα κομμάτι της αγοράς. Είναι ένα εργαλείο που εξελίχθηκε για να μειώσει το κόστος που συνοδεύει τις συναλλαγές. Πίσω από κάθε μεγάλη εταιρεία ή μικρή επιχείρηση κρύβεται μια ιστορία εθελοντικής συνεργασίας και αποτελεσματικής οργάνωσης.

Αλλά πώς φτάσαμε εδώ; Γιατί οι άνθρωποι επιλέγουν να δημιουργούν και να εργάζονται μέσα σε ιεραρχίες, αντί να βασίζονται αποκλειστικά στην αγορά; Ας εξερευνήσουμε το θέμα μέσα από τη θεωρία του Ronald Coase, αλλά και ιστορικά παραδείγματα που μας διδάσκουν τη σημασία της επιχείρησής στην οικονομία.

Ronald Coase, βραβευμένος με το Νόμπελ Οικονομίας, υπογράφει έγγραφο στο γραφείο του, με φόντο ράφια γεμάτα βιβλία. Ο Coase εισήγαγε τη θεωρία του κόστους συναλλαγών, εξηγώντας τη φύση της επιχείρησης και τη σχέση της με την αγορά — Ο Ρόναλντ Κόουζ (Ronald Coase 1910–2013) ήταν ένας από τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ού αιώνα, βραβευμένος με το Νόμπελ Οικονομίας το 1991. Στο εμβληματικό του έργο Η Φύση της Επιχείρησης (1937), εξήγησε γιατί οι επιχειρήσεις υπάρχουν σε μια ελεύθερη αγορά. Εισήγαγε την έννοια του “κόστους συναλλαγών,” δηλαδή το κόστος που σχετίζεται με την αναζήτηση συνεργατών, τη διαπραγμάτευση και την παρακολούθηση των συναλλαγών. Ο Κόουζ υποστήριξε ότι οι επιχειρήσεις μειώνουν αυτά τα κόστη οργανώνοντας την παραγωγή εσωτερικά, αντί να βασίζονται αποκλειστικά στην αγορά. Το έργο του επηρέασε βαθιά την οικονομική θεωρία και τη μελέτη της επιχειρηματικής οργάνωσης

Οι επιχειρήσεις όπως τις γνωρίζουμε σήμερα δεν υπήρχαν πάντα. Στην αρχαιότητα και στον Μεσαίωνα, οι περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες γίνονταν σε επίπεδο οικογένειας ή μικρών συνεργασιών. Το εμπόριο βασιζόταν σε αγορές και εμπορικούς δρόμους, αλλά οι “ιεραρχίες” ήταν περιορισμένες.

Η Αναδυόμενη Επιχείρηση στην Ιστορία

Εμπορικές Συντεχνίες (Μεσαίωνας): Στις μεσαιωνικές πόλεις, οι συντεχνίες αποτελούσαν πρώιμες μορφές επιχειρήσεων. Αν και βασίζονταν στην αγορά, χρησιμοποιούσαν ιεραρχικές δομές για να διασφαλίζουν την ποιότητα και να μειώνουν το κόστος του ανταγωνισμού.Οι συντεχνίες καθόριζαν κανόνες για τα μέλη, δημιουργώντας ένα είδος “εσωτερικής αγοράς.”

Η Εμπορική Επανάσταση (17ος-18ος Αιώνας):

Με την ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, εμφανίστηκαν μεγάλες εμπορικές εταιρείες, όπως η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών.Αυτές οι επιχειρήσεις ανέπτυξαν σύνθετες ιεραρχίες για να οργανώνουν τη μεταφορά, την αποθήκευση και την πώληση προϊόντων σε τεράστιες αγορές. Η ύπαρξή τους βασίστηκε στη μείωση του κόστους της παγκόσμιας εμπορικής αλυσίδας.

Η Θεωρία του Coase: Γιατί Υπάρχουν Επιχειρήσεις

Ο Ronald Coase εισήγαγε την ιδέα ότι οι επιχειρήσεις υπάρχουν για να μειώσουν το κόστος συναλλαγών. Αλλά πώς εφαρμόζεται αυτό στην καθημερινή ζωή; Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα:

Η Καθημερινή “Επιχείρησή Μου”

Ας πούμε ότι θέλετε να ανοίξετε έναν φούρνο. Χωρίς ιεραρχία, θα πρέπει να βρείτε διαφορετικούς συνεργάτες για κάθε βήμα: αγρότες για το αλεύρι, διανομείς για τα υλικά, πωλητές για την εξυπηρέτηση πελατών. Κάθε συναλλαγή έχει κόστος:

Πρέπει να αφιερώσετε χρόνο για να βρείτε τους κατάλληλους συνεργάτες.
Χρειάζεται να διαπραγματευτείτε για την τιμή και τους όρους.
Θα πρέπει να παρακολουθείτε αν τηρούνται οι συμφωνίες.

Η δημιουργία μιας επιχείρησης – ακόμα και μιας μικρής επιχείρησής – μειώνει αυτά τα κόστη. Εσείς, ως ιδιοκτήτης, οργανώνετε τη διαδικασία εσωτερικά, χωρίς να βασίζεστε αποκλειστικά στην αγορά. Έτσι, η επιχείρησή γίνεται πιο αποδοτική.

Ιεραρχία vs Αγορά: Μια Σύγκριση

Η αγορά προσφέρει ελευθερία και καινοτομία, αλλά έχει όρια όταν οι συναλλαγές γίνονται περίπλοκες. Από την άλλη, οι ιεραρχίες επιτρέπουν τον συντονισμό, αλλά μπορεί να καταλήξουν γραφειοκρατικές.

Ιστορικά Παραδείγματα

Στη Βιομηχανική Επανάσταση, οι μεγάλες εργοστασιακές επιχειρήσεις πέτυχαν επειδή οργάνωσαν την παραγωγή σε κλίμακα, μειώνοντας το κόστος της κατασκευής προϊόντων.

Στη σύγχρονη εποχή, πλατφόρμες όπως το Uber και το Airbnb βασίζονται περισσότερο στην αγορά, επιτρέποντας σε ανεξάρτητους συνεργάτες να προσφέρουν υπηρεσίες χωρίς ιεραρχική διαχείριση.

Η Τεχνολογία και το Μέλλον της Επιχείρησης

Η πρόοδος της τεχνολογίας αλλάζει δραματικά τη φύση της επιχείρησής. Εργαλεία όπως το blockchain και τα έξυπνα συμβόλαια μειώνουν περαιτέρω το κόστος συναλλαγών, επιτρέποντας πιο αποκεντρωμένα μοντέλα συνεργασίας.

Οι Επιχειρήσεις στην Ψηφιακή Εποχή

Η Gig Economy: Πλατφόρμες όπως το Fiverr και το Upwork λειτουργούν με βάση την αγορά, επιτρέποντας σε ανεξάρτητους επαγγελματίες να προσφέρουν υπηρεσίες χωρίς την ανάγκη παραδοσιακής επιχείρησης.

Αποκεντρωμένες Αυτόνομες Οργανώσεις (DAOs): Επιχειρήσεις που λειτουργούν χωρίς διευθυντές, βασισμένες αποκλειστικά σε τεχνολογία blockchain.Οι αποκεντρωμένες αυτόνομες οργανώσεις (DAOs) είναι ένα παράδειγμα. Χρησιμοποιούν blockchain για να συντονίζουν συνεργάτες χωρίς διευθυντές ή ιεραρχίες.

Συμπέρασμα: Η Διαρκής Εξέλιξη της Επιχείρησης

Η επιχείρησή είτε ιεραρχική είτε αποκεντρωμένη, είναι αποτέλεσμα της ανάγκης για μείωση του κόστους και αύξηση της αποδοτικότητας. Στον πυρήνα της, παραμένει ένας εθελοντικός θεσμός που βασίζεται στη συνεργασία και την καινοτομία.

Πιστεύετε ότι η αγορά θα καθορίσει το μέλλον της επιχείρησης ή ότι οι ιεραρχίες θα παραμείνουν απαραίτητες; Μοιραστείτε τις σκέψεις σας!

Βιβλιογραφία

Coase, Ronald. “The Nature of the Firm.” Economica, 1937. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0335.1937.tb00002.x
Smith, Adam. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, 1776. https://oll.libertyfund.org/titles/smith-an-inquiry-into-the-nature-and-causes-of-the-wealth-of-nations-cannan-ed-vol-1
Chandler, Alfred. The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business, 1977. https://www.hup.harvard.edu/books/9780674940529
Williamson, Oliver. “Transaction-Cost Economics: The Governance of Contractual Relations.” Journal of Law and Economics, 1979. https://josephmahoney.web.illinois.edu/BA549_Fall%202010/Session%203/Williamson%20(1979).pdf
Ostrom, Elinor. Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, 1990. https://www.jstor.org/stable/3146384
Tapscott, Don, και Alex Tapscott. Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin is Changing Money, Business, and the World, 2016. https://www.amazon.com/Blockchain-Revolution-Technology-Changing-Business/dp/1101980133