Skip to content 
Η πρόσφατη επιβολή προστίμου ύψους 2,22 εκατομμυρίων ευρώ από το Υπουργείο Ανάπτυξης σε επιχειρήσεις όπως τα Άττικα Πολυκαταστήματα και η La Vie en Rose για παραπλανητικές εκπτώσεις έχει φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των κανονισμών στην αγορά. Είναι τα πρόστιμα και οι αυστηροί κανονισμοί η λύση για μια «υγιή επιχειρηματικότητα», ή μήπως αποτελούν εμπόδιο στην καινοτομία και την ελευθερία της αγοράς;
Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε το ζήτημα μέσα από την οπτική της ελευθεριακής οικονομικής θεωρίας, με στόχο την ανάλυση του τρόπου που οι κανονισμοί, όπως το άρθρο 9ι του Ν.2251/1994, επηρεάζουν την αγορά, τις επιχειρήσεις, και τους καταναλωτές.
Τα Πρόστιμα του Υπουργείου Ανάπτυξης: Τι Αποκαλύπτουν;
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης, τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν περιλαμβάνουν:
500.000 ευρώ στην εταιρεία ΚΟΣΜΟΣ ΣΠΟΡ Α.Ε..
400.000 ευρώ στα Άττικα Πολυκαταστήματα.
300.000 ευρώ στη La Vie en Rose (εταιρεία καλλυντικών προϊόντων).
200.000 ευρώ στη NOTOS COM.
55.000 ευρώ στη Sneakers Market.
Η βάση αυτών των προστίμων ήταν η μη συμμόρφωση με το άρθρο 9ι, το οποίο απαιτεί από τις επιχειρήσεις να βασίζουν τις εκπτώσεις στη χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 30 ημερών. Το Υπουργείο ισχυρίζεται ότι αυτό προστατεύει τους καταναλωτές από παραπλανητικές πρακτικές.
Ωστόσο, υπάρχει μια πιο σύνθετη εικόνα. Οι κανονισμοί όπως αυτοί συχνά έχουν ακούσιες συνέπειες που βλάπτουν την αγορά και τους ίδιους τους καταναλωτές.
Η Επιστημονική Βάση για την Κριτική των Κανονισμών
- Το Πρόβλημα του Οικονομικού Υπολογισμού
Οι κανονισμοί, όπως αυτοί του Υπουργείου Ανάπτυξης, παραμορφώνουν τα σήματα της αγοράς. Σύμφωνα με τον Λούντβιχ φον Μίζες, η κρατική παρέμβαση σε μια ελεύθερη οικονομία δημιουργεί «πρόβλημα υπολογισμού», καθώς οι αρχές δεν διαθέτουν τις πληροφορίες που ενσωματώνονται στις τιμές μέσω της προσφοράς και της ζήτησης.
Παράδειγμα: Όταν οι επιχειρήσεις, όπως η La Vie en Rose, καλούνται να συμμορφωθούν με το άρθρο 9ι, οι τιμές τους δεν αντανακλούν πλέον τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς αλλά συμμορφώνονται με γραφειοκρατικά κριτήρια.
- Ο Ανταγωνισμός ως Ρυθμιστής της Αγοράς
Ο Άνταμ Σμιθ τόνισε ότι η ελεύθερη αγορά, μέσω του ανταγωνισμού, ρυθμίζει καλύτερα τις οικονομικές δραστηριότητες. Αντί για πρόστιμα που πλήττουν επιχειρήσεις όπως τα Άττικα Πολυκαταστήματα, ο ανταγωνισμός θα μπορούσε να αποθαρρύνει παραπλανητικές πρακτικές, καθώς οι επιχειρήσεις που βλάπτουν τους πελάτες τους σύντομα θα χάσουν τη φήμη τους.
- Οικονομικά Δεδομένα: Οι Επιπτώσεις των Κανονισμών
Έρευνες από τον George Stigler δείχνουν ότι οι κανονισμοί συχνά εξυπηρετούν μεγάλα συμφέροντα και αυξάνουν το κόστος εισόδου για μικρούς επιχειρηματίες. Οι επιχειρήσεις με πρόσβαση σε κεφάλαια, όπως τα Άττικα Πολυκαταστήματα, μπορούν να αντέξουν τα πρόστιμα, αλλά μικρότεροι παίκτες δεν έχουν την ίδια δυνατότητα.
Η Ηθική και Φιλοσοφική Διάσταση
- Ελευθερία και Ατομική Ευθύνη
Η παρέμβαση του κράτους, μέσω κανονισμών και προστίμων, περιορίζει την ατομική ελευθερία. Ο Τζον Λοκ στο “Δεύτερο Δοκίμιο για την Πολιτική Κυβέρνηση” τονίζει ότι ο ρόλος του κράτους είναι να προστατεύει τα δικαιώματα, όχι να περιορίζει τη δράση των ατόμων.
- Η Φιλοσοφία της Αγοράς
Οι κανονισμοί, όπως αυτοί που επηρεάζουν εταιρείες όπως η La Vie en Rose, υπονομεύουν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Όπως εξηγεί ο Friedrich Hayek στο “The Road to Serfdom”, κάθε κρατική παρέμβαση αφαιρεί από τους ανθρώπους τη δυνατότητα να σχεδιάζουν το μέλλον τους.
Προτάσεις Πολιτικής: Μια Εναλλακτική Προσέγγιση
- Αυτορρύθμιση μέσω Διαφάνειας: Αντί για πρόστιμα, οι επιχειρήσεις μπορούν να υποχρεούνται να δημοσιεύουν σαφείς πληροφορίες για τις εκπτώσεις τους.
- Ενίσχυση της Οικονομικής Παιδείας: Οι καταναλωτές που κατανοούν τη λειτουργία της αγοράς είναι καλύτερα εξοπλισμένοι να προστατευτούν από παραπλανητικές πρακτικές.
- Απλοποίηση Κανονισμών: Κανονισμοί όπως το άρθρο 9ι πρέπει να επανεξεταστούν ώστε να μην περιορίζουν τη δυναμική των επιχειρήσεων.
Συμπέρασμα
Οι κανονισμοί και τα πρόστιμα, όπως αυτά που επιβλήθηκαν από το Υπουργείο Ανάπτυξης σε εταιρείες όπως η La Vie en Rose και τα Άττικα Πολυκαταστήματα, μπορεί να έχουν καλές προθέσεις αλλά συχνά προκαλούν περισσότερη ζημιά παρά όφελος. Οι ελεύθερες αγορές, μέσω του ανταγωνισμού και της καινοτομίας, είναι καλύτερα εξοπλισμένες να προστατεύουν τους καταναλωτές και να προάγουν την ευημερία.
Όπως έγραψε ο Frédéric Bastiat στο “The Law”, «Η νομοθεσία γίνεται επικίνδυνη όταν χρησιμοποιείται για να ρυθμίσει τη ζωή, αντί να προστατεύει την ελευθερία». Είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τον ρόλο του κράτους και να δώσουμε στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές την ελευθερία που χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν.
Βιβλιογραφία:
- Mises, L. (1920). Economic Calculation in the Socialist Commonwealth. Auburn: Mises Institute.
- Smith, A. (1776). The Wealth of Nations. London: W. Strahan.
- Locke, J. (1689). Second Treatise of Government. York University Press.
- Friedman, M. (1962). Capitalism and Freedom. Chicago: University of Chicago Press.
- Bastiat, F. (1850). The Law. Institute of Economic Affairs.
- Ανακοινώσεις Υπουργείου Ανάπτυξης, 2024.
